Alper DAĞDELEN

Gelir Uzmanı

alper.dagdelen@gelirler.gov.tr

Devletin asli gelir unsuru olan vergi gelirleri mükellefler tarafından sahte belge düzenleme ve kullanma suretiyle vergi matrahı aşındırılarak ciddi kayıplara sebep olunmaktadır. Bu kaybın kısmen de olsa önüne geçebilmek maksadıyla sahte belge düzenleyerek aslında var olmayan ticari işlemleri var gibi gösterip sahte belge kullanıcılarının gider ya da maliyet kalemlerini şişirerek kar oranı düşürülmek sureti ile vergi kaybına sebep olan bu mükelleflerin vergi incelemesi ile tespiti sonucu mükellefiyetleri re’sen terk edilerek, yeniden işe başlamalarında aynı fiili tekrar işleme ihtimalinin önüne geçmek ve vergi alacağını garanti altına almak için teminat uygulaması getirilmiştir.

Sahte belge kullananlara yönelik yaptırımlar getiren özel esas uygulaması ile birlikte 153/A maddesi riskli mükelleflerin hareket alanlarını daha da daraltmıştır.

Uygulama Süreci

153/A maddesi VUK’a 6455 sayılı “Gümrük Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un birinci maddesi ile eklenmiştir.

11/02/2017 tarihli 479 sıra no’lu Vergi Usul Kanunun Genel Tebliği ile 153/A maddesi’nin uygulanmasına dair usul ve esaslar belirlenmiş olup; sahte belge düzenleme fiili işlediği vergi inceleme raporları ile tespit edilenlere teminat verme zorunluluğu, yatırım teşvik ve desteklerinden mahrum bırakılma, 3568 sayılı Kanun kapsamında faaliyette bulunan meslek mensuplarının meslekten çıkarılması gibi birçok caydırıcı uygulamalar getirilmiştir.

Maddede mükellefler fiili işleme açısından iki taraflı bir düzenlemeye gidilmiş, münhasıran sahte belge düzenleyenler ve gerçek faaliyetinin yanında sahte belge düzenleyenlere uygulanacak yaptırımlarda ayrım yapılmıştır.

İlk üç fıkrada;

*Münhasıran sahte belge düzenlemesi sebebi ile mükellefiyeti re’sen terk edilenlere teminat uygulaması,

4. fıkrada gerçek faaliyetlerinin yanında kısmen de olsa sahte belge düzenleyenler için teminat uygulaması,

5. ve 6. fıkralarda sahte belge düzenleme faaliyetine iştirak eden 3568 sayılı Mali Müşavirler Kanunu kapsamında faaliyette bulunan meslek mensuplarına uygulanacak yaptırımlar,

7 ve 8. fıkralarda verilen teminatların çözülmesi,

9. fıkrada teminatların vergi borçlarına mahsubu ,

10. fıkrada vergi teşviklerinden yararlanamayacaklar(6 yıl)

11. fıkrada teminat tutarının belirlenmesi,

12. fıkrada fiilleri işleyenlerin ilan edilmesi,

13. fıkra olan son fıkrada ise madde ile ilgili düzenleme yapma yetkisi Maliye Bakanlığı’na bırakılmıştır.

Teminat: 213 sayılı Kanunun 153/A maddesinde yer alan ve her yıl yeniden değerleme oranına göre belirlenen asgari tutardan (2020 yılı için 140.000 TL) az olmamak üzere, düzenlenmiş olan sahte belgelerde yer alan (vergiler dahil) toplam tutarın % 10’u olarak hesaplanan ve 6183 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde sayılan; parayı, bankalar tarafından verilen süresiz teminat mektuplarını, Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerini veya bu senetler yerine düzenlenen belgeleri ifade eder.

Münhasıran Sahte Belge Düzenlenmesi Nedeniyle Mükellefiyet Kayıtlarının Re'sen Terkin

Edilmesi Halinde Teminat Uygulaması

-Adi ortaklık olması durumunda ortaklardan her biri tarafından,

-Ticaret şirketi olması durumunda; şirketin kendisi , kanuni temsilcileri, yk üyeleri, asgari %10 ve üzeri ortağı ya da zikredilenlerin her birinin asgari %10 ortağı veya hissedarı olduğu teşebbüsler tarafından,

-Tüzel kişiliği olmayan teşekkül olması durumunda bunları idare edenler tarafından,

-İşe başlama bildiriminde bulunulması halinde, adlarına mükellefiyet tesis edilebilmesi için 2020 yılı için 140.000 TL’den ve sahte belgelerde yer alan toplam tutarın %10’undan az olmamak üzere teminat verilmesine bağlıdır.

-Mükellefiyet kaydı re’sen terkin edilenler için teminat ile birlikte tüm vergi borçlarının ödenmesi şartı da aranır.

-Tüm bu şartlar vergi inceleme raporları ile fiile iştirak ettiği tespit edilenler için de aynen uygulanır.

Teminatın İadesi

153/A maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda sayılan hallerden dolayı teminat alınmasını takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılması hariç, VUK’un 359 uncu maddesinde sayılan fiillerden herhangi birinin işlenmediğinin vergi inceleme raporu ile tespit edilmesi durumunda, alınmış olan teminat vergi borcu bulunmaması kaydıyla mükellefe iade edilir.

4.fıkrada sayılan hallerden dolayı alınan teminatlar iş yerleri re’sen kapatılmayan mükelleflere uygulandığı için vergi borcu var ise borçlar mahsup edilerek kalan tutar aynı usulle iade edilir.

Mevcut Faaliyet Yanında Sahte Belge Düzenlenmesi Halinde Teminat Uygulaması

213 sayılı Kanunun 153/A maddesinin dördüncü fıkrasında, mükellefiyet kayıtları re’sen terkin edilenlerden olmayan, ticari, zirai ve mesleki faaliyeti bulunan ancak bu faaliyetlerinin yanında sahte belge düzenleme fiilini de işleyen mükelleflerle ilgili teminat uygulanabilmesi için sahte belge düzenleme fiilinin işlendiğinin, vergi incelemesi neticesinde düzenlenen raporla tespit edilmiş olması ve tarh edilen vergi ile kesilen cezaların kesinleşmiş olması gerekir. Söz konusu mükellefin daha sonra işe başlama bildiriminde bulunması halinde, ilgili vergi dairesi tarafından işe başlama bildiriminin alındığı tarihten itibaren bir ay içerisinde, sahte belge düzenleme fiili nedeniyle yapılan tarhiyatın kesinleşmiş olması şartıyla, alınması gereken teminat mükelleften istenir. Teminat belirtilen sürede gösterilmezse istenilen teminat tutarı, verilen sürenin son günü vade tarihi olarak kabul edilmek suretiyle mükellef adına teminat alacağı olarak tahakkuk ettirilir, 6183 sayılı Kanun uyarınca takip ve tahsil edilir.

Özellikle bu fıkra kapsamında vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenen ve vergi dairelerine intikal eden raporlarda 153/A tablosu düzenlemeyerek teminat aranmadığı, daha sonra yapılan mükellefiyet tesislerinde kısmen de olsa sahte belge düzenleyicisi olan mükellefe hiçbir engel çıkarılmadığı görülmektedir.

Vergi Borcu Tutarının Alınan Teminat Tutarının %10’unu Aşması

Kendisinden teminat alınmış olan mükelleflerin, teminatın alındığı tarihten sonra tahakkuk eden ve süresinde ödenmeyen vergi borçlarının tutarı, alınan teminat tutarının %10’unu aşması halinde, teminat paraya çevrilerek 6183 sayılı Kanunun 47 nci maddesine göre mükelleflerin vergi borçlarına mahsup edilir.

İlgili vergi daireleri, yukarıda belirtilen mahsup işleminin tamamlanmasından eksik kalan teminat tutarını otuz gün içerisinde tamamlamasını ister.

Teminatın tamamlanmaması halinde, istenen teminat tutarı bu mükellefler adına teminat alacağı olarak tahakkuk ettirilir. Teminat alacağı, mükelleflerden 6183 sayılı Kanun uyarınca gecikme zammı tatbik edilerek takip ve tahsil edilir.

Teminat Tutarının Belirlenmesi

153/A maddesinin 11.fıkrasında teminat tutarı;her yıl yeniden değerleme oranına göre belirlenen asgari tutardan (2020 yılı için140.000 TL) az olmamak üzere, düzenlenmiş olan sahte belgelerde yer alan Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi gibi diğer tüm vergiler dahil toplam tutarın % 10’u teminat olarak belirlenmiştir.

VUK160/A

Teminat uygulamasında genel çerçeve bu hatlarla belirlenmiş olmakla birlikte 7194 sayılı kanun ile 07.12.2019 tarihinde yürürlüğe giren VUK 160/A maddesi (Mükellefiyet kaydının analiz ve değerlendirme sonuçlarına bağlı olarak terkini) ile aktif mükellefler; mükellefiyet süreleri, ödenen vergi tutarları, çalıştırdıkları işçi sayıları, hasılat gibi kriterlerin analizi sonucunda mükellefin sahte belge düzenleme riski yüksek bulunması sonucu vergi incelemesine sevk edilmesinin yolu açılmıştır.

Kaynakça:

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

478 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu

6455 sayılı “Gümrük Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun